Στις 11 Φεβρουαρίου δημοσιεύτηκε η ανακοίνωση με τίτλο «Πορεία προς το προσεχές Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο» που αφορά στον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά το 2027 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Οι νέες προκλήσεις και οι προσδοκίες για δράση της Ευρωπαϊκής Ένωσης οδηγεί στην επανεξέταση του τρόπου με τον οποίο θα λειτουργεί ο επόμενος προϋπολογισμός της από το 2028, ώστε να είναι κατάλληλος για το μέλλον μέσα από στοχευμένες χρηματοδοτικές επιλογές.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να μεγιστοποιήσει τον αντίκτυπο των δαπανών, εστιάζοντας στις προτεραιότητες και τους στόχους της σε τομείς όπου η δράση είναι πιο αναγκαία.
Σημαντικά ζητήματα αναφορικά με το μέλλον της ΚΑΠ μετά το 2027
Προκλήσεις πολιτικής για το προσεχές Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο
Η επισιτιστική ασφάλεια και η προστασία της φύσης στηρίζουν την ποιότητα ζωής της Ευρώπης, αλλά αντιμετωπίζουν συγκεκριμένες δυσκολίες. Με βάση τις συστάσεις από τον Στρατηγικό Διάλογο για το Μέλλον της Γεωργίας, και το υπό έκδοση Όραμα για τη Γεωργία και τα Τρόφιμα, μια Κοινή Αγροτική Πολιτική που είναι κατάλληλη για τον επιδιωκόμενο σκοπό πρέπει να παρέχει στοχευμένη στήριξη στους γεωργούς που τη χρειάζονται περισσότερο, να προωθεί θετικά περιβαλλοντικά και κοινωνικά αποτελέσματα μέσω ανταμοιβών και κινήτρων για υπηρεσίες οικοσυστήματος, καθώς και να στηρίζει τη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για ακμάζουσες αγροτικές περιοχές. Πρέπει να καταστεί απλούστερη, στοχευμένη και να βρει τη σωστή ισορροπία μεταξύ κινήτρων, επενδύσεων και ρύθμισης, και να διασφαλίσει ότι οι γεωργοί διαθέτουν δίκαιο και επαρκές εισόδημα.
Επίσης, υπό το πρίσμα αυτών των κινδύνων, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο συνέστησε τη θωράκιση της Ενωσιακής χρηματοδότησης για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή στις προκλήσεις του μέλλοντος. Αυτό θα απαιτήσει εντατικοποίηση των εργασιών για την ανθεκτικότητα και την ετοιμότητα όσον αφορά την κλιματική αλλαγή και τα ύδατα. Κατά την επιδίωξη των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας, στο πλαίσιο της στρατηγικής μας για την οικονομική ανάπτυξη, η προετοιμασία για αυξανόμενους κλιματικούς κινδύνους θα πρέπει να αποτελέσει πρωταρχικό στόχο για τη δράση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τόσο σε εσωτερικό όσο και σε εξωτερικό επίπεδο.
Επιπλεόν, η οικονομική, πολιτική και στρατιωτική στήριξη της Ευρώπης προς την Ουκρανία πρέπει να διατηρηθεί για όσο διάστημα χρειάζεται, και αποτελεί επένδυση στην Ευρωπαϊκή ασφάλεια. Η διεύρυνση αποτελεί τόσο πολιτική όσο και γεωστρατηγική επιταγή. Η Ευρωπαϊκή Ένωση χρειάζεται να εντείνει τη στήριξη για την προετοιμασία των υποψήφιων χωρών, μέσω επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων, για την προοπτική προσχώρησής τους.
Ενωσιακός προϋπολογισμός με μεγαλύτερο αντίκτυπο
Η αξιοποίηση πηγών χρηματοδότησης πέραν της τραπεζικής χρηματοδότησης εξακολουθεί να υπολείπεται των δυνατοτήτων της. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να αξιοποιήσει καλύτερα τον προϋπολογισμό της για να ελαχιστοποιήσει τους κινδύνους και να μοχλεύσει μεγαλύτερα ποσά εθνικής, ιδιωτικής και θεσμικής χρηματοδότησης.
Για να χρηματοδοτηθεί η πράσινη, η ψηφιακή και η κοινωνική μετάβαση είναι απαραίτητη η μεγιστοποίηση των δημόσιων επενδύσεων και η μόχλευση ιδιωτικών κεφαλαίων.
Η αυξημένη έμφαση στις επιδόσεις συνέβαλε στην ευθυγράμμιση των στόχων πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τις δαπάνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο προσανατολισμός στις επιδόσεις ενισχύθηκε στο πλαίσιο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής μέσω των εθνικών Στρατηγικών Σχεδίων που διαμορφώνονται με βάση τις εθνικές ανάγκες και ικανότητες, τα οποία συνδέουν επίσης όλες τις παρεμβάσεις με δείκτες που επιτρέπουν την αξιολόγηση της προόδου των Κρατών Μελών όσον αφορά την επίτευξη των στόχων τους.
Οι προσεγγίσεις που βασίζονται στις επιδόσεις έχουν σημαντικά θετικά χαρακτηριστικά που σχετίζονται με την αποδοτικότητα και την ταχύτητα υλοποίησης. Επιπλέον, πρέπει επίσης να λαμβάνονται υπόψη οι σημαντικοί παράγοντες της λογοδοσίας και της ιχνηλασιμότητας των κονδυλίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η αυξημένη έμφαση στις επιδόσεις στηρίζει την επίτευξη απτών αποτελεσμάτων, καθώς τα κονδύλια εκταμιεύονται αφού αποδειχθεί η επίτευξη των συμφωνηθέντων στόχων. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με ένα κοινό πλαίσιο (π.χ. αρχή της μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης, αιρεσιμότητα) συμβάλλει στην ενίσχυση της συλλογικής υλοποίησης των προτεραιοτήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ενωσιακός προϋπολογισμός με περισσότερη ευελιξία
Ο προϋπολογισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να εξισορροπεί την προβλεψιμότητα για τις μακροπρόθεσμες επενδύσεις με την ευελιξία για την αντιμετώπιση κρίσεων. Στο πλαίσιο αυτό, χρειάζεται ευελιξία για να ανταποκρίνεται σε απρόβλεπτες ανάγκες (π.χ. μεγάλες οικονομικές κρίσεις ή φυσικές καταστροφές) ή για να χρηματοδοτεί νέες προτεραιότητες ανάλογα με το ταχέως εξελισσόμενο παγκόσμιο τοπίο.
Η χρηματοδότηση του προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Το σκέλος των εσόδων του προϋπολογισμού της ΕΕ πρέπει να εκσυγχρονιστεί για την αντιμετώπιση του ακόλουθου διλήμματος: η αποπληρωμή του NextGenerationEU (Ταμείο Ανακαμψης και Ανθεκτικότητας) –μια υποχρέωση που θα τηρεί πάντα η ΕΕ– παράλληλα με έναν ενωσιακό προϋπολογισμό κατάλληλο για τις φιλοδοξίες μας είναι ασυμβίβαστη με τις σταθερές εθνικές χρηματοδοτικές συνεισφορές και με την απουσία νέων ιδίων πόρων.
Για την αποπληρωμή του κεφαλαίου και των τόκων του χρέους του NextGenerationEU ενδέχεται να χρειαστούν περίπου 25-30 δισ. EUR ετησίως κατά τη διάρκεια του προσεχούς πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί σχεδόν στο 20% του τρέχοντος ετήσιου προϋπολογισμού.
Η υπάρχουσα κατάσταση δεν μπορεί να συνεχιστεί
Υπό το πρίσμα των πολιτικών και δημοσιονομικών προκλήσεων που εξετάζονται στην παρούσα Ανακοίνωση, για να μπορέσει ο προϋπολογισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης να επιτύχει αυτούς τους στόχους, η υπάρχουσα κατάσταση δεν μπορεί να συνεχιστεί.
Μια νέα προσέγγιση για έναν σύγχρονο προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πρέπει να έχει ως επίκεντρο: α) ένα Σχέδιο για κάθε χώρα με βασικές μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις, με έμφαση στις κοινές μας προτεραιότητες και β) ένα Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανταγωνιστικότητας για τη δημιουργία επενδυτικής ικανότητας που θα στηρίζει στρατηγικούς τομείς και τεχνολογίες ζωτικής σημασίας για την ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Συμπέρασμα
Η παρούσα Ανακοίνωση περιγράφει ορισμένες από τις βασικές δημοσιονομικές προκλήσεις του προσεχούς Ευρωπαϊκού προϋπολογισμού, προκειμένου να δρομολογηθεί ένας ουσιαστικός διάλογος που θα συμβάλει στην προετοιμασία της πρότασης για το προσεχές Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο.
Η διεξαγωγή διαβούλευσης εντός των Κρατών Μελών, σε διάφορα επίπεδα, θα είναι καίριας σημασίας για να καθοριστεί «τι» θα χρηματοδοτηθεί και «πώς» για το κοινό μας μέλλον.
